Miguel Salas *
Ás veces os contos poden facerse realidade. Explica Hans Christian Andersen no seu conto O traxe novo do emperador, tamén coñecido como O Rei espido, que os cortesáns e ata o pobo non querían recoñecer a evidencia ata que un neno gritou: ¡Pero si vai espido! e, de súpeto, todo o mundo aceptou a realidade: efectivamente, o rei ía espido. As novas grabaciones recientemente publicadas que implican ao rei emérito Juan Carlos I en numerosas operacións fraudulentas engaden unha guinda máis a esa fraude monárquico co que levamos vivindo desde a morte de Franco. Aos poucos, pero de xeito inexorable, a Monarquía está quedando espidoa e, o que é máis importante, cada vez máis xente é conscente diso
As grabaciones deixan ben claro que o anterior Rei cobrou as súas boas comisións do contrato para construír o AVE de Medina á Meca, que dispón de contas en paraísos fiscais, que utiliza testaferros para ocultar as súas propiedades, que se aproveita de todo o que pode para acrecentar a súa xa importante fortuna. A evidencia é tan clara que xa ninguén se ocupa de desmentir as grabaciones.
No 2012, o xornal The New York Times publicou que se lle calculaba unha fortuna persoal de 1.800 millóns de euros. Para alguén que cando accedeu ao poder dicíase que apenas tiña diñeiro nin propiedades tardou demasiado pouco en acumulalas. Este escándalo é un máis dos moitos que han ir aparecendo, malia a máis que efectiva censura mediática que lle protexeu durante anos. Por exemplo, non se desmentiu que a finais dos anos 70 o petróleo que importaba o Reino de España tiña un sobrecusto de entre un e dous dólares que ía parar aos petos do entón Rei. Para facerse unha idea: un petrolero pode trasladar unhas 200.000 toneladas, ao redor de 1,5 millóns de barriles. Unha viaxe podía representar ao redor de 2 millóns de dólares da época en comisións, que, evidentemente, pagaban os españois ao comprar gasolina. (Do libro Juan Carlos I. A biografía sen silencios. Rebeca Quintans)
Lembremos feitos recentes: a cacería en Botswana; Urdangarín no cárcere; o enfrontamento familiar; o aparentar unha virtuosa vida familiar cando ía de leito en leito, etc. etc. Esta familia non ten solución. A ninguén importaría si fose unha cousa deles, pero trátase dunha familia coroada, que representa ao Estado e, supuestamente, á nación e á que sosteñen os impostos de toda a cidadanía
Non é só a suma de escándalos, dos que non coñecemos todos, senón que tratase dun modus vivendi, dun sistema de funcionamento establecido para quen considera que está por enriba do ben e do mal, por enriba da lei e a quen ninguén lle vai a pedir responsabilidades. De feito, esa é unha característica da Monarquía española
Agora que moitos utilizan a Constitución para evitar que algo cambie, recordemos unha desas decisións antidemocráticas da Carta Magna. No seu artigo 56 establece que “A persoa do rei é inviolable e non está suxeita a responsabilidade”, e no 64 que os únicos responsables dos seus actos serán “as persoas que os referenden” (o goberno e os seus ministros, xa se trate de actos públicos ou privados).
E, con todo, a suma de escándalos debería significar que a investigación xudicial acabase nun proceso. Juan Carlos I deixou de ser rei en 2014 e algúns dos feitos que se citan nas grabaciones da súa amiga Corina parecen ser de 2015 e posteriores. Hai testemuñas, como a mesma Corina ou o antigo presidente de Telefónica, Juan Villalonga, colocado nesa tarefa polo seu amigo Aznar. Ou sexa, reuniríanse as condicións xudiciais para chegar a conclusións sobre os manejos ilegais e/ou fraudulentos do anterior Rei.
O miolo desta situación é o carácter antidemocrático sobre o que se sostén a Monarquía, de feito, sobre o que se sostén todo o entramado pactado na Transición. Aos monarcas non se lles pode xulgar, posto que son impunes; non están suxeitos a ningún control político xa que non se presentan ás eleccións e ninguén os elixiu, en realidade foi Franco quen nomeou a Juan Carlos I, e, menos aínda, están suxeitos ao control parlamentario, que non pode intervir sobre os seus actos. En fin, neste terreo non parece que avancemos moito desde a Idade Media.
Ademais, o réxime antidemocrático esténdese a un tema tan importante como a liberdade de expresión. Recordemos que o artigo 490 do Código Penal di no seu párrafo terceiro: “O que calumniare ou injuriare ao Rei ou a calquera dos seus ascendientes ou descendientes, á Raíña consorte ou ao consorte da Raíña, ao Rexente ou a algún membro da Regencia, ou ao príncipe herdeiro da Coroa, no exercicio das súas funcións ou con motivo ou ocasión destas, será castigado coa pena de prisión de seis meses a dous anos si a calumnia ou inxuria fosen graves, e coa de multa de seis a doce meses si non o son”. Sábeno ben os raperos condenados e moitos outros xornalistas ou escritores que o sufriron e outros que han ter que calarse para evitar condenas. No artigo 491 o Código Penal establece unha “multa de seis a vinte e catro meses ao que utilizar a imaxe do Rei ou de calquera dos seus ascendientes ou descendientes, ou da Raíña consorte ou do consorte da Raíña, ou do Rexente ou dalgún membro da Regencia, ou do príncipe herdeiro, de calquera forma que poida danar o prestixio da Coroa”. Ás veces, os contos fanse realidade e, por moito que se queira protexer á Monarquía, o pobo empeza a descubrir a realidade e mostrar o seu “hartazgo” e descubrir a desnudez dun réxime político.
UNHA ENQUISA
Os escándalos representan o peor e máis venal da Monarquía, pero a reacción do pobo representa o esgotamento dun réxime que xa non é capaz de representar as ilusións e desexos dunha parte importante, senón da maioría da poboación. E cando un réxime chega a esa situación hai que pensar no recambio
Unha enquisa publicada na revísta Contexto pode ser moi representativa do que estamos comentando. Realizada entre o 16 e 20 de xullo mediante 2.850 respostas en todo o territorio do Reino de España, máis de seis sobre dez encuestados serían partidarios dun referendo sobre monarquía ou república. Por tramos de idade: ata 35 anos, o 53% sería partidario dunha república, por un 46% partidario da monarquía; entre 36 e 55 anos habería un empate e de 56 anos en diante, só o 41% sería partidario dunha república, por un 55% en contra. Por territorios, é evidente que o proceso de autodeterminación en Catalunya vai inclinando maioritariamente á poboación partidaria da república, sexa na súa expresión catalana ou española. En Catalunya, un 80% decláranse republicanos, un 77% dos vascos, un 63% en Baleares e Navarra, un 60% na Comunidade Valenciana, un 55% en Galicia e un 51% en Asturias. As dúas Castelas e Murcia son os territorios nos que a monarquía tería máis partidarios e, é importante recalcar polo seu peso demográfico, que en Madrid un 53% votaría monarquía por un 43% república.
Esta enquisa,como todas, expresa tendencias, pero, probablemente, unha tendencia republicana como esta non existiu en todos estes anos do Réxime do 78. Habería que aproveitala para a acción política, para poñerse de acordo as forzas da esquerda do Estado e as nacionalistas e conquistar maiorías republicanas na rúa e nas institucións, para dar salto democrático favorable cara os dereitos sociais e nacionais, para volver dar a voz ao pobo para que exerza a súa soberanía e decida o réxime político que desexa.
Do conto de Andersen pódese extraer unha moraleja: o que todo o mundo pensa non necesariamente é a verdade. O rei ía espido e só un neno atreveuse a dicir a verdade. Durante demasiados anos tapáronse as vergoñas da Monarquía e parecía que era o normal, agora que recoñecemos a súa desnudez podemos preguntarnos si non chegou o momento de esixir e loitar por un cambio republicano.
* Miguel Salas. Sindicalista e membro do Consello Editorial de Sin Permiso
